مهندسی پزشکی چیست ؟
مهندسی پزشکی چیست ؟
استفاده از علوم و فناوری‌های مهندسی در عرصهٔ پزشکی و پاسخ‌گویی به نیازهای آن، از جمله توسعه و طراحی ابزارها، دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی، و همچنین یاری رساندن به درمان، شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها، در زمینهٔ مهندسی پزشکی در صنعت سلامت امکان‌پذیر است.
مهندسی پزشکی یک رشته علمی چندبعدی است که به خاطر جذابیت و چالش‌های گوناگونش شناخته می‌شود. این علم نه تنها در حوزه پزشکی و درمان کاربرد دارد، بلکه ارتباط نزدیکی با سایر علوم پایه مانند فیزیک و ریاضیات نیز برقرار می‌کند.
معرفی رشته مهندسی پزشکی
مهندسی به‌عنوان یک زمینه نوآورانه، منبع بسیاری از ایده‌ها و اختراعاتی است که به شکل‌گیری تمام اشیاء و ساختارهای موجود در محیط ما، از خودروها تا برج‌های سر به فلک کشیده، کمک می‌کند. هدف اصلی مهندسی پزشکی، بهبود سلامت انسان و ارائه خدمات بهداشتی در تمامی سطوح است. یکی از ویژگی‌های بارز این رشته نسبت به سایر حوزه‌های مهندسی، بهره‌گیری از اطلاعات جدید علمی در زمینه زیست‌شناسی در فرآیند طراحی و توسعه مهندسی است.
رشته مهندسی پزشکی در واقع یک زمینه چندگانه به شمار می‌آید. علوم و رشته‌های متفاوتی همچون مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی، علم مواد، شیمی، ریاضیات و علوم کامپیوتر با زیست‌شناسی انسانی ترکیب شده‌اند تا کیفیت سلامت افراد را ارتقاء دهند. این ارتقاء ممکن است از طریق طراحی یک پروتز پیشرفته یا موفقیت در شناسایی نوع خاصی از پروتئین‌ها درون سلول‌ها محقق گردد.
مهندسان پزشکی چه‌کاری انجام می‌دهند؟
مهندسی پزشکی چیست ؟
مهندسان پزشکی در حوزه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. در بخش صنعت، برای فارغ‌التحصیلان این رشته فرصت‌های فراوانی در زمینه‌های نوآوری، طراحی و توسعه فناوری‌های نوین فراهم است. از سوی دیگر، در محیط‌های آکادمیک، امکان انجام تحقیقات گسترده در زمینه آزمایش، پیاده‌سازی و توسعه ابزارهای تشخیصی و تجهیزات پزشکی وجود دارد. بسیاری از مهندسان پزشکی از طریق همکاری با استارتاپ‌های نوپا یا به عنوان کارآفرین وارد دنیای کار می‌شوند.
مهندسان بافت و سلول‌های بنیادی درصددند تا از طریق ایجاد اعضای مصنوعی، به بهبود زندگی میلیون‌ها انسان در سراسر جهان یاری رسانند. در حال حاضر، کارشناسان حوزه تجهیزات پزشکی دستگاه‌های جدیدی را طراحی و تولید می‌کنند که شامل انواع ضربان‌سازهای قلب، استنت‌های عروق کرونر، ایمپلنت‌های ارتوپدی، پروتزهای مختلف، محصولات دندانپزشکی و ابزارهای کمک حرکتی میباشد.
حفظ ایمنی و تضمین اعتبار تجهیزات پزشکی برای کاربرد در مراکز درمانی یکی از نگرانی‌های اصلی کارشناسان این حوزه به شمار می‌آید. مهندسی پزشکی یک رشته وسیع و پر از فرصت‌های شغلی در سرتاسر جهان است.
دروس مهندسی پزشکی
دانشجویان رشته مهندسی پزشکی بنا به گرایش خود، واحدهای تخصصی متفاوتی را انتخاب می‌کنند. با این حال، یک نکته مشترک در میان تمامی گرایش‌ها این است که دوره کارشناسی مهندسی پزشکی شامل 140 واحد درسی است که به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شود: 20 واحد عمومی، 26 واحد پایه، 47 واحد اصلی و 47 واحد تخصصی. از جمله دروس اصلی که در این رشته به صورت مشترک تدریس می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیزیولوژی
- آزمایشگاه فیزیولوژی
- آناتومی
- فیزیک پزشکی
- ریاضی عمومی1 و 2
- معادلات دیفرانسیل
- فیزیک عمومی1 و 2
- برنامه‌نویسی کامپیوتر (زبان c)
- آمار حیاتی و احتمالات
- محاسبات عددی
- استاتیک و مقاومت مصالح در مهندسی پزشکی
- ریاضیات مهندسی
- مقدمه‌ای بر مهندسی پزشکی
- تجهیزات عمومی مراکز درمانی
- کارگاه تجهیزات پزشکی زیستی
- مدارهای الکتریکی (1)
- آزمایشگاه مدارهای الکتریکی (1)
- الکترونیک
- مواد مهندسی 1 (ساختار و خواص)
- اصول توان‌بخشی وسایل و دستگاه‌ها
- اصول و کلیات مدیریت خدمات بهداشتی ـ درمانی
- فناوری اطلاعات پزشکی
- اصول سیستم‌های رادیولوژی و رادیوتراپی
- زبان تخصصی مهندسی پزشکی
- روش تحقیق و گزارش‌نویسی
- کارورزی
- پروژه
گرایش های مهندسی پزشکی
مهندسی پزشکی چیست ؟
در ایران، رشته مهندسی پزشکی به سه حوزه اصلی بیومتریال، بیومکانیک و بیوالکتریک تقسیم می‌شود. با این وجود، فارغ‌التحصیلان این رشته تحت عنوان مهندس پزشک به عرصه کار وارد می‌شوند. نکته مهم این است که نیاز به هر یک از این سه حوزه در دنیای مهندسی به طور یکسان وجود دارد، اما به دلیل نوسانات تقاضا در بازار کار، ممکن است فرصت‌های شغلی برای هر یک از این گرایش‌ها متفاوت باشد.
مهندسی پزشکی – گرایش بیومتریال
به منظور هم‌خوانی یک سازه بیومتریال با ویژگی‌های فیزیولوژیکی و زیستی بدن، آشنایی با انواع مواد و رفتارهای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، دانشجویان این رشته موظف به گذراندن واحدهایی از قبیل مهندسی سیستم‌های دارورسانی، مکانیک سیالات، روش‌های ارزیابی عملکرد و خواص بیومتریال‌ها، اصول انتقال حرارت و جرم، کارگاه آزمایش‌های بیولوژیکی، مبانی زیست سازگاری، اصول مهندسی بافت، هیستوپاتولوژی و ایمن‌شناسی، آزمایشگاه شیمی کاربردی بیومتریال، زیست مواد و ترمودینامیک می‌باشند.
مهندسی پزشکی -گرایش بیومکانیک
رشته بیومکانیک بر اصول بنیادی علم بیومکانیک تأکید می‌کند. در این رشته، دانشجویان باید توانایی شناسایی انواع وضعیت‌های قرارگیری بدن، اعضای آن و مفاصل را داشته باشند. همچنین، آنها باید قادر به شناسایی انواع نیروها و برآورد موقعیت نیروهای عضلانی باشند. این مهارت‌ها به درک عملکرد عضلات، شناخت حرکات و پیشگیری یا درمان آسیب‌ها کمک می‌کند. دروس تخصصی این رشته شامل مقاومت مصالح ۱ و ۲، دینامیک در مهندسی پزشکی، نقشه‌کشی صنعتی، آزمایشگاه خواص مکانیکی بیومواد، مقدمه‌ای بر بیورباتیک، کنترل خطی، ارتعاشات، سیستم‌های اندازه‌گیری و آزمایشگاه کنترل و اندازه‌گیری است.
مهندسی پزشکی -گرایش بیوالکتریک
در حوزه مهندسی پزشکی بیوالکتریک، اطلاعات مرتبط با رشته‌های مهندسی کامپیوتر، فناوری اطلاعات، الکترونیک و پزشکی به کار گرفته می‌شود. این رشته شباهت‌هایی با دروس مهندسی برق دارد و شامل واحدهای درسی متنوعی مانند پدیده‌های بیوالکتریکی، مخابرات آنالوگ و دیجیتال، تحلیل سیستم‌ها، مدارهای دیجیتال و پالس، حفاظت الکتریکی در سیستم‌های بیمارستانی و مدارهای منطقی و میکروپروسسور است.
بیوالکتریک یک رشته علمی است که به کارگیری اصول الکتریسیته، الکترومغناطیس و میدان‌های مغناطیسی در زمینه پزشکی می‌پردازد. مهندسی پزشکی بیوالکتریک به تحلیل، طراحی و نگهداری تجهیزات پزشکی می‌پردازد.
این زمینه‌ی تخصصی شامل طیف وسیعی از فعالیت‌هاست و در کل می‌توان آن را مرتبط با طراحی و تامین تجهیزات و ابزارهای پزشکی دانست که به مبانی الکترونیک و برق وابسته هستند.
به‌عنوان نمونه، کارشناسان حوزه مهندسی بیوالکتریک به توسعه و طراحی سیستم‌های گفتاردرمانی، تحلیل علائم حیاتی، مدل‌سازی اندام‌ها و سیستم‌های بیولوژیکی، پردازش تصاویر پزشکی، ایجاد پایگاه‌های اطلاعات پزشکی، طراحی سیستم‌های نظارت در بیمارستان‌ها، فراهم‌سازی زیرساخت‌های جراحی از راه دور و برقراری ارتباط میان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مشغول هستند. همچنین، مهندسی بیوالکتریک در کنترل پروتزها و ثبت و تحلیل سیگنال‌های حیاتی نیز اهمیت بالایی دارد.
نحوه‌ی تحصیلی و ورود به رشته‌ی مهندسی پزشکی
برای ورود به این حوزه و پذیرش در دانشگاه‌ها، سه گزینه مختلف پیش روی شما قرار دارد که هر یک شرایط و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه، به بررسی سه روش که می‌توانید از طریق آنها به تحصیل در این رشته بپردازید، خواهیم پرداخت.
1.مهندسی پزشکی بدون کنکور
اگر به دنبال ادامه تحصیل در رشته مهندسی پزشکی بدون نیاز به کنکور هستید، باید بدانید که این نوع پذیرش تنها در دانشگاه‌های آزاد و پیام‌نور امکان‌پذیر است و در بسیاری از این دانشگاه‌ها انجام می‌شود. برای ثبت‌نام، داشتن حداقل یکی از مدارک زیر ضروری است:
دارابودن دیپلم نظام قدیم چهارساله
دارابودن مدرک پیش‌دانشگاهی (نظام سالی – واحدی)
دارابودن مدرک دیپلم نظام جدید ۳ – ۳ – ۶
دارای مدرک کاردانی پیوسته باشید (برای دانش‌آموختگان رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش)
مدرک لیسانس و یا بالاتر داشته باشید
برای ورود به رشته مهندسی پزشکی بدون نیاز به آزمون، فرایند ثبت‌نام داوطلبان بر اساس سوابق تحصیلی و نمرات دیپلم و معدل کل آنها انجام خواهد شد.
2.مهندسی پزشکی از رشته‌ی تجربی
برای ورود به رشته‌ی مهندسی پزشکی از شاخه‌ی تجربی، روندی مشابه با پذیرش بدون کنکور را دنبال می‌کنید. به این معنا که مؤسسات آموزشی که شما می‌توانید در آنها ثبت‌نام کنید، شامل دانشگاه‌های آزاد، پیام‌نور و غیرانتفاعی خواهند بود. مدارکی که برای فرآیند ثبت‌نام نیاز دارید نیز همان مواردی هستند که در پذیرش بدون کنکور الزامی می‌باشند. پذیرش در رشته‌ی مهندسی پزشکی از طریق تجربی بر اساس سوابق تحصیلی، معدل کتبی دیپلم و معدل کل شما انجام می‌گیرد.
3.مهندسی پزشکی از رشته‌ی ریاضی
ورود دانشجویان به رشته مهندسی پزشکی از گروه ریاضی در دانشگاه‌های دولتی، آزاد، غیرانتفاعی و پیام‌نور انجام می‌شود. ظرفیت پذیرش در این رشته در دانشگاه‌ها و سال‌های متفاوت و همچنین مؤسسات آموزشی پذیرنده‌ی آن از رشته ریاضی، متنوع است. این رشته در واقع یکی از زیرمجموعه‌های کنکور رشته ریاضی در کنکور سراسری به شمار می‌آید.
مهندسی پزشکی دانشگاه شریف
دانشگاه صنعتی شریف یکی از مؤسسات آموزش عالی با اعتبار بالا و از بهترین دانشگاه‌های فنی و مهندسی در ایران به شمار می‌رود. این دانشگاه هر ساله تعداد قابل توجهی دانشجو را در رشته‌های مختلف فنی مهندسی، از جمله مهندسی پزشکی، جذب می‌کند. برای ورود به رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه شریف، لازم است که در آزمون‌های سراسری شرکت کرده و سپس رشته مورد نظر را انتخاب کنید. بنابراین، تنها در صورتی که تحصیلات شما در زمینه ریاضی و فیزیک باشد و در کنکور سراسری این رشته شرکت کرده باشید، می‌توانید به عنوان دانشجوی مهندسی پزشکی در دانشگاه شریف پذیرفته شوید.
مهندسی پزشکی -گرایش مهندسی بافت
این گرایش تنها در مقاطع تحصیلات تکمیلی ارائه می‌شود و در دوره کارشناسی وجود ندارد. هدف اصلی این گرایش، ایجاد مدل‌های ساختاری برای سلول‌هاست که به درک بهتر مکانیسم‌های آسیب‌زا در ساختارهای درون‌سلولی و ظهور بیماری‌ها کمک می‌کند. در این حوزه، به تحلیل و مدل‌سازی ساختار سلول و فرآیندهای ترمیم آسیب‌ها در بافت‌های آسیب‌دیده (مانند پوست، رگ‌های خونی و غیره) پرداخته می‌شود تا ضایعات بافتی کاهش یابند و بهبود یابند. همچنین، تلاش‌هایی برای تولید نمونه‌های مصنوعی به منظور جایگزینی این بافت‌ها صورت می‌گیرد.
درآمد شغل مهندسی پزشکی
درآمد شغل مهندسی پزشکی در برخی از کشورهای جهان در سال 2013 عبارتند از:
آمریکا: 85.000 دلار
کانادا: 57.500 دلار
انگلستان: 47.500 دلار
استرالیا: ۵۷ هزار دلار
بازار کار رشته مهندسی پزشکی در ایران چگونه است؟
بازار حرفه‌ای مهندسی پزشکی در ایران و سطح درآمد آن، بسته به تخصص، تجربه و مکان اشتغال، متفاوت است. افراد شاغل در بخش دولتی طبق قوانین مدیریت خدمات کشوری حقوق خود را دریافت می‌کنند. در حالی که کسانی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، با توجه به معیارهای ذکر شده و همچنین توانایی‌های فروش و بازاریابی، درآمدهای متفاوتی خواهند داشت.
چنانچه شخصی که در حوزه مهندسی پزشکی تحصیل کرده، دارای سرمایه و تجربه لازم باشد، می‌تواند اقدام به تأسیس یک شرکت واردکننده تجهیزات پزشکی کند یا حتی نمایندگی برندهای گوناگون در زمینه دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی را به دست آورد.
آینده مهندسی پزشکی
از منظر اقتصادی، ارزش بازار تشخیص‌های پزشکی هر ساله سه برابر افزایش می‌یابد. پیشرفت‌های شگفت‌انگیز در حوزه‌های تصویربرداری و تشخیص پزشکی به طور مداوم رویکردهای درمانی را دگرگون می‌سازند. تجهیزات نوین پزشکی که در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی توسط مهندسان پزشکی در سرتاسر جهان طراحی می‌شوند، شیوه‌های مقابله با بیماری‌ها و آسیب‌ها را به کلی تغییر داده و بهبود کیفیت و افزایش طول عمر انسان‌ها را به همراه داشته‌اند. از این رو، آینده این حوزه مهندسی بسیار نویدبخش به نظر می‌رسد.
استخدام مهندس پزشکی
با توجه به اینکه هزینه‌های تهیه و واردات ابزارها و دستگاه‌های پزشکی به شدت بالا و همچنین فرآیند آن کمی پیچیده است، ضرورت استخدام مهندسان پزشکی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به شدت افزایش می‌یابد.
با توجه به اینکه این رشته در ایران تازه‌تأسیس بوده و به‌تازگی وارد حوزه آموزش شده است، فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان مهندسی پزشکی در پروژه‌های تحقیقاتی و مراکز پژوهشی نیز وجود دارد. علاوه بر این، این مهندسان می‌توانند در کارخانه‌ها و مراکزی که به تولید تجهیزات و ابزارهای پزشکی مشغول‌اند، مشغول به کار شوند. همچنین، افرادی که به تدریس و آموزش علاقه‌مندند، می‌توانند به مراکز آموزشی مانند دانشکده‌ها و مؤسسات عالی جذب شوند.
ماهنامه مهندسی پزشکی
ماهنامه مهندسی پزشکی با انتشار 10000 نسخه در هر ماه، به تمامی مراکز درمانی، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و فعالان حوزه علمی و تجاری مهندسی پزشکی در سرتاسر کشور توزیع می‌شود. این نشریه به عنوان نخستین منبع اطلاعاتی در زمینه دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و سایر زمینه‌های پزشکی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
خوانندگان این ماهنامه شامل سه گروه اصلی هستند: فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی، شرکت‌های فعال در واردات و تولید تجهیزات پزشکی و همچنین استفاده‌کنندگان از این محصولات. هدف اساسی این نشریه، ارائه اطلاعات و آگاهی‌رسانی در خصوص اخبار و گزارش‌های مرتبط با نوآوری‌ها در عرصه تجهیزات پزشکی است. علاوه بر این، این ماهنامه به برقراری ارتباط جامع علمی و صنفی در این حوزه و بررسی چالش‌های موجود در زمینه مهندسی پزشکی می‌پردازد.
مطالب مرتبط:
آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی
دیدگاهتان را بنویسید